Toch een museum in gemeente De Bilt

door Guus Geebel

Zaterdag 13 februari hield historicus dr. Anne Doedens een lezing met als thema 'Maartensdijks erfgoed: De Vierstee in de Biltse schatkamer?' Aan het eind van de lezing verrichtte Doedens de openingshandeling waarmee het Bilts Digitaal Museum op de website van De Vierklank van start ging.

Het museum is een initiatief van Anne Doedens, die er onbezoldigd directeur van wordt. De digitale ruimte vond hij op de website van De Vierklank die het initiatief daarmee graag ondersteunt. 'Met dit museum wordt een hiaat gevuld', aldus Doedens. De collectie van het museum bestaat vooralsnog uit 54 afbeeldingen, die alle zijn voorzien van toelichtingen. 'De kernen van De Bilt hebben een geschiedenis die alleen in schrift al teruggaat tot de achtste eeuw. Wat van die geschiedenis restte kwam vaak terecht in archieven en musea buiten de gemeente en verdween soms naar het buitenland. Zo hangt een schilderij van Jan van Goyen van een dorpsgezicht met Petronellakapel in De Bilt uit 1623 in het Duitse Braunschweig, een zeventiende-eeuwse afbeelding van het Maartensdijkse jachtslot Toutenburg in een New Yorks museum en staat het beeld van de achttiende-eeuwse Groenekanner Joan Gideon Loten in de Westminster Abbey in Londen. 'Dat is heel jammer, want het gaat om unieke lokale stukken van bovenlokale betekenis.'

Rijke geschiedenis
In het digitale museum is aandacht voor de vroege, hoge en late middeleeuwen, en de Reformatie. Hoewel veel geschriften die onderdeel vormen van de Biltse geschiedenis in de loop van de tijd naar elders verdwenen, bleven er ook zaken binnen de gemeente, zoals een element van de kapel van Vrouwenklooster in de muur van een pand aan de Visserssteeg. Doedens noemt ook de leeuwenpalen langs de grens met Noord-Holland. Soms worden geschriften teruggevonden in de bibliotheek van de Utrechtse Universiteit of in de collecties van de universiteiten van Leiden en Wageningen. In het Centraal Museum worden zaken uit de late middeleeuwen aangetroffen, zoals de fraaie resten van het Heilige Graf van Vrouwenklooster. De schilderingen uit de zestiende eeuw in de kerk van Westbroek bleven wel binnen de gemeentegrenzen, maar zijn niet altijd te bezichtigen omdat de kerk nog in gebruik is.

Inwoners
Het gebied van de huidige gemeente De Bilt kende ook een aantal opvallende inwoners. In het digitale museum is aandacht voor de zestiende-eeuwse proost Pighius van Achttienhoven. Hij is bekend als bestrijder van Calvijn en een handschrift van hem bevindt zich in het Vaticaan. Verder de patriot Johannes van der Palm. Hij was een van de grondleggers van ons onderwijssysteem en werd in 1784 predikant in Maartensdijk. Zijn portret behoort tot de collectie van de Leidse Universiteit. De door de twintigste-eeuwse schilderes Adri Pieck uit Hollandsche Rading afgebeelde kenmerkende gegroefde koppen van Maartensdijkse bestuurders van een halve eeuw geleden, zijn nog wel in bezit van de gemeente, maar zijn opgeslagen in Noord-Holland. In gemeentehuis Jagtlust hangen van haar nog maar twee werken.

Culturele bagage
Anne Doedens wil met het digitaal museum regelmatig een object dat mensen kunnen bekijken op de site aankondigen. 'Daarvoor moet ik dan de beheerders van de Utrechtse Universiteitsbibliotheek vragen een stuk voor publiek tentoon willen stellen. Er is veel meer materiaal dat bij de imposante culturele bagage van de gemeente De Bilt hoort. Het is een gemeente zonder museum, vandaar dit digitale museum.' Anne Doedens weet dat de collectie niet compleet is. Inwoners van de gemeente die kennis of stukken hebben die van belang zijn voor het museum nodigt hij uit dit te melden aan het Bilts Digitaal Museum. 'Daarmee kan de collectie nog rijker worden.' Het museum is te vinden op www.vierklank.nl.