Na 18 jaar bestaat het zorgconcept Dijckstate niet meer

De versobering van het zorgconcept van Dijckstate in Maartensdijk roept bij menigeen vragen op. Reden om eens in gesprek te gaan met Jaap Röell uit Hollandsche Rading, oud directeur van de stichting De Zonnehof, dat aan de wieg van Dijckstate stond.

door Rob Klaassen

Jaap Roëll: 'Toen in 1998 Dijckstate werd geopend was er sprake van een vrijwel nieuw zorgconcept in ons land. Wonen en zorg waren gescheiden. Er werd gewoond in een kwalitatief goed appartement en daarnaast was er 24-uurs zorgpersoneel in de directe omgeving. Dijckstate was een centraal ontmoetingspunt, inclusief restaurant voor de gehele Maartensdijkse gemeenschap en met name voor ouderen. De stichting Welzijn Ouderen Maartensdijk had in Dijckstate ook een aantal ruimten en verzorgde daar welzijn-ondersteunende activiteiten voor de gehele gemeenschap van Maartensdijk.

Uniek
'Doordat wij in 1998 het verzorgingshuis De Wolfshoek in Maarssen sloten, konden de vrijkomende verzorgingshuisplaatsen naar Maartensdijk worden overgeheveld. Vanaf de aanvang van het project was het de bedoeling, dat wonen en zorg gescheiden zouden worden. Dit betekende, dat de voor zorg-geïndiceerde ouderen zelfstandig een voor zorg aangepast appartement huurden van woningbouwvereniging Maartensdijk (later samengegaan met SSW). Van het voorste gedeelte van Dijckstate, het service gedeelte, was de stichting de Zonnehof de eigenaar. Er was een 24-uurszorg in Dijckstate aanwezig, die door de stichting De Zonnehof werd verzorgd. Men kon in Dijckstate blijven wonen, ook als er in de loop der tijd steeds meer zorg noodzakelijk werd. Wij konden van lichte tot intensieve hulp bieden. In vaktermen konden wij de zorgindicaties 1 t/m 5 aanbieden. Alleen als er ernstige vormen van dementie optraden, waarbij het zelfstandig wonen geen meerwaarde meer zou hebben, kon uiteindelijk in overleg met de familie besloten worden tot opname in een verpleeghuis. Dit zorgconcept heeft destijds veel belangstelling getrokken en heeft veel zorgaanbieders gestimuleerd om ook voor zo'n concept te kiezen. Na fusies in 2000 en 2004 met een groot aantal Amsterdamse verpleeghuizen en een instelling voor verstandelijk beperkten en psychiatrische patiënten is uiteindelijk de stichting Cordaan ontstaan. Ik ben daar tot 2009 directeur geweest'.

Teloorgang
Nu de dagopvang uit Dijckstate dreigt te verdwijnen gaat daarmee ook dit destijds vooruitstrevende zorgconcept uit Maartensdijk verdwijnen. Wat zijn de belangrijkste oorzaken van deze teloorgang, terwijl het aantal zorgbehoevende ouderen juist toeneemt?

Jaap Röell: 'Dit heeft alles te maken met de sterk gewijzigde en sterk ingekrompen financiering in de ouderenzorg. De financiering voor een 24-uurszorg aanwezigheid in woon-zorg complexen is weggevallen. De zorgindicaties 1, 2 en 3, waar de 24-uurszorg in Dijckstate in belangrijke mate op draaide, is geheel geschrapt. Daarmee is tevens de financiering van de zorg-ondersteunende algemene ruimten in Dijckstate weggevallen. Dit betreft het restaurant, dagopvang, dag-begeleiding en dag-verzorging. De zorgverlening voor dit soort gegroepeerd zelfstandig wonen voor zorg-geïndiceerde ouderen wordt dus niet meer door het rijk gefinancierd. De financiering loopt thans geheel via de gemeente. De gemeente besteedt de zorg weer uit aan welzijnsorganisaties en aan de thuiszorg. De gemeenten hebben dus deze taak van het rijk moeten overnemen, maar zij klagen dat zij hiervoor onvoldoende financiële middelen van het rijk hebben gekregen'.

Zo lang mogelijk thuis
'Het ouderenbeleid van het rijk is 'zo lang mogelijk zelfstandig thuis wonen'. Dit beleid heeft wel zo zijn grenzen. De mantelzorgers worden vaak te zwaar belast, vereenzaming voor de ouderen dreigt en daarmee gaat de kwaliteit van leven achteruit. Kleinschalig gezamenlijk zelfstandig wonen in goede appartementen kan alleen wanneer er ondersteunende zorg- en dienstverlening in de directe nabijheid beschikbaar is. De thuiszorg moet nu de zorgverlening op zich nemen. Welzijn-ondersteunende activiteiten zijn door de gemeente uitbesteed aan de stichting Mens. De stichting Mens doet daarnaast ook voor de gemeente onderzoek om er achter te komen welke zorg, ondersteuning en begeleiding ouderen nodig hebben. Dijckstate is helaas nu niets anders meer dan een groep woningen waar thuiszorg wordt gegeven op eenzelfde wijze, zoals elders in Maartensdijk ook het geval is. De gemeenschapsvoorziening is uit Dijckstate verdwenen. Het restaurant gesloten en de huisartsen en de apotheek huren nu ruimten in Dijckstate van Cordaan. Ook de stichting Mens huurt ruimten van Cordaan. Nu ook de dagopvang verdwijnt betekent dit vrijwel de volledige ontmanteling van wat Dijckstate ooit beoogde te zijn. 18 Jaar na de veelbelovende start eindigt het indertijd gestarte project. Dat doet erg veel pijn. De stichting Mens is niet in staat om de oorspronkelijke functie van Dijckstate voor de gemeenschap voort te zetten. Zij ontvangt daarvoor niet de benodigde financiële middelen. De artsenpraktijk en de apotheek zijn door Cordaan binnengehaald om nog wat huurpenningen te innen".

Verwijten
Valt er iemand iets te verwijten? Jaap Röell: 'De grote hoofdschuldige is de veranderde financieringsmethode en de grote bezuinigen, welke het ouderenbeleid hebben getroffen. Mezelf neem ik me echter kwalijk het uitstekende zorgconcept van Dijckstate onvoldoende te hebben uitgedragen en het niet genoeg onder de aandacht van de Maartensdijkse bevolking te hebben gebracht. Daardoor was er te weinig draagvlak zich te verzetten toen het zorgconcept van Dijckstate een jaar geleden ten grave werd gedragen. We zijn er helaas niet in geslaagd tijdig andere financieringsbronnen voor Dijckstate te vinden. Cordaan heeft er voor gekozen de algemene ruimten te verhuren. Het is goed voorstelbaar dat Cordaan over enige tijd ook het eigendom van dit deel van Dijckstate zal afstoten. De Cordaan Thuiszorg in Maartensdijk wordt overgedaan aan de Stichting De Bilthuyzen, waarmee inmiddels overeenstemming is bereikt. De dagopvang sluit. Cordaan heeft geen zorgbelang meer in Maartensdijk'.

Rol stichting Mens
'Degene die wel een rechtstreeks belang heeft is de gemeente met de stichting Mens als uitvoerder van het welzijnsbeleid voor ouderen. Het is mij onduidelijk waarom Mens niet reeds het initiatief heeft genomen de dagopvang en -verzorging op een of andere manier in Dijckstate te regelen. Ik lees, dat men nu allerlei initiatieven wil gaan nemen. Maar het is nu half november en we hebben het over iets, dat al over anderhalve maand staat te gebeuren. Dit had toch veel eerder kunnen en moeten geschieden? Al vanaf dit voorjaar was duidelijk dat Cordaan kampte met een sterke terugloop van cliënten. Men doet nu net alsof het een onverwacht iets is, dat plotseling over ons is gekomen. De kans om Dijckstate weer de oorspronkelijke functie te geven is verkeken. De huisartsenpraktijk en apotheker hebben een meerjarig huurcontract. Die zullen daar voorlopig wel blijven zitten. Cordaan zal zich terug gaan trekken op haar zorgtaken in het Amsterdamse. Doordat er geen 24-uurs zorgvoorziening meer in Dijckstate bestaat, zal de woningcorporatie de appartementen steeds meer toewijzen aan ouderen die weinig zorg nodig hebben. Dit heeft dan weer als gevolg dat er ook minder behoefte zal zijn aan zorg-ondersteunende diensten. Zo verdampt een waardevolle gemeenschapsvoorziening. Het is een treurig maar waar verhaal'.