Kerkhof Groenekan   

door Henk van de Bunt

De Hervormde Begraafplaats in Groenekan behoort tot de oudste kerkhoven in Nederland. Sinds 1811 ligt deze aan de Groenekanseweg in Groenekan. Nu, 206 jaar later, ligt het kerkhof (gemeentelijk monument) er idyllisch bij. Met korstmossen, zwart, geel - en groen uitgeslagen grafmonumenten liggen tussen het groen. De afgelopen jaren werd alleen het noodzakelijk onderhoud op de begraafplaats gedaan. Veel graven, van meest Groenekanners of uit De Blauwkapel, worden niet meer onderhouden.

Een van de regelmatige bezoekers van de begraafplaats vond, dat de begraafplaats er wat 'netter' bij moest liggen en kreeg van de kerkenraad toestemming om met vrijwilligers de begraafplaats weer netjes te maken. Enthousiaste vrijwilligers van alle gezindten uit Groenekan schoffelen, harken en knippen regelmatig dat het een lieve lust is. De paden zijn voorzien van nieuw grind, tussendoor wordt de inwendige mens van koffie, thee en limonade voorzien en is er tijd voor een goed gesprek. Het kerkhof ziet er weer netjes uit. De eerste complimenten van bezoekers komen al binnen. Aan de graven en grafmonumenten wordt in principe niets gedaan. Dat is de taak van de rechthebbenden. Het werk is nog lang niet af, heggen moeten gesnoeid worden, het onkruid blijft groeien en de bomen zullen elk jaar weer hun blad verliezen. De begraafplaats is dan wel van de Hervormde gemeente Blauwkapel-Groenekan, maar is er voor alle Groenekanners.

Armlastig
Koos Kolenbrander schreef in 2013 over het kerkhof: 'Begraafplaatsen moesten minstens 40 ellen van de bebouwde kom af liggen. De hervormde gemeente Blauwkapel-Groenekan kerkte vanaf 1641 in het in 1451 gebouwde kerkje in Blauwkapel. Deze hervormde gemeente was armlastig. De totstandkoming van het kerkhof van Groenekan is ook een duidelijk voorbeeld van de in die tijd vaker voorkomende vrijgevigheid van de plaatselijke 'Kasteelheer': in Groenkan door de eigenaar van het Landhuis Voordaan. Abraham Baron Calkoen hielp mee bij de financiering van het kerkhof. Het werd aangekocht van boer Vringes voor 150 gulden. Om dit te financieren gaf Baron Calkoen een heel hoge hypotheek. Een hypotheek van 130 gulden. Later kocht hij een zesde deel van het kerkhof aan om daarop de familiegrafkelder te bouwen voor een bedrag van 200 gulden. Het is een wat vreemde beeldspraak op een kerkhof: dit was een aanzienlijke bruidsschat. Het kerkhof in Groenekan had financieel gezien een prachtige start'.

Verlichting
Kolenbrander vervolgt: 'De Tweede helft van de achttiende eeuw was een periode van spanningen. Het was de periode die bekend staat als de Tijd van de Verlichting. Men werd mondiger. Vele zaken werden nu ter discussie gesteld die men voordien als vanzelfsprekend had beschouwd en men stelde dat het nu anders moest. Een voorbeeld hiervan was de discussie over het begraven in de kerk. Menigeen vond in die jaren dat aan het begraven om de kerk en zeker in de kerk een einde moest komen. Niet dat de Kerkenraden van de vele kerkelijke gemeenten in ons land zich daar iets van aantrokken. Zij accepteerden de kwalijke luchten in de kerk want de grafrechten van de 'Rijke Stinkerds' brachten veel inkomsten op. Voor hen gold het oude spreekwoord 'Pecunia non olet': 'Geld stinkt niet'.

Oorlogsgraf
Een bezoek aan deze begraafplaats is een niet te missen wandeling door de bewoningsgeschiedenis van Groenekan. Tijdens een wandeling langs de grafmonumenten op deze begraafplaats kom je veel bekende familienamen van Groenekanners tegen die zich allen op hun eigen wijze hebben ingezet om de identiteit van Groenekan te behouden. In een overzicht, bijgewerkt tot 25 juni 2012, worden 726 namen van personen genoemd die op deze begraafplaats aan de aarde zijn toevertrouwd. Tijdens een openstelling is informatie over de begraafplaats beschikbaar. Op de begraafplaats is ook één officieel geregistreerd Nederlands oorlogsgraf met een particuliere grafsteen. Hier ligt Aalbert van Engelenhoven (23-12-1921 – 20-5-1943) begraven. Dit graf is niet herkenbaar als een oorlogsgraf en op welke wijze Aalbert tijdens de Tweede Wereldoorlog is overleden, is ook niet bekend.

Helpen
Groenekan wil het kerkhof ook in de toekomst voor en met de Groenekanners netjes houden. Wie mee wil helpen kan zich telefonisch aanmelden: 06 21580441 bij de heer van der Neut.