Olivijn; wondermiddel of fantasie

Op 14 oktober zagen wij in de media op een foto een prominente lokale D66-er met een klein emmertje wat olivijnzand uitstrooien in De Bilt. Olivijnzand dat de redder van ons klimaat zou zijn.  SP de Bilt is hier met een aantal gemotiveerde leden in gedoken om uit te zoeken of dat wel klopt.

Olivijnzand wordt door emeritus-hoogleraar Geochemie, Prof. Dr. Olaf Schuiling, samen met het bedrijf greenSand, gepresenteerd als een goedkope, simpele oplossing voor het bestrijden van het toenemende CO₂-gehalte in onze atmosfeer. CO₂  dat wij als restproduct van het verbranden van fossiele brandstoffen in onze atmosfeer lozen. Maar is olivijnzand wel zo een "wonder"-product, of is dit een slimme zet van een handige verkoper?

Laten we eerst eens het goede van olivijnzand bespreken: Ja, het bindt inderdaad CO₂ tijdens het verweren. Gelukkig is dat waar, maar er zitten wel een paar nadrukkelijke, niet vermelde nadelen aan.

1. Hoeveelheid: 160 miljard kg CO₂ stoot Nederland jaarlijks uit (Bron: CBS). Bij een één-op-één ratio (website: greenSand) is 160 miljard kg vergruisd Olivijn jaarlijks nodig om die jaarlijkse Nederlandse CO₂-uitstoot te compenseren. Daarna duurt het 5 à 10 jaar voordat de binding volledig is, bij ideale omstandigheden.

2. Logistiek: 160 miljard kg Olivijn dat jaarlijks gewonnen moet worden in Groenland, getransporteerd naar Nederland en dan nog worden vergruisd. Nog even afgezien van de kaalslag die dat in Groenland zou veroorzaken, geeft dat ook weer een extra CO₂ belasting. GreenSand schat dit rendementsverlies op 6 tot 8%. Dit moet dus ook nog extra gestrooid worden.

3. Effect: Het effect voor Nederland berekenen; Dus 160 miljard kg verdelen over 41.543 km² waarbij ruim 18% van dat oppervlak bestaat uit water. Dit betekent dus ongeveer 4,7 kilo per vierkante meter Nederland. Strooit u eens voor het gemak 4,7 kilogram zout uit op een vierkante meter!

4. Financieel: Vergruisd olivijn kost €1,00 per kg (klein verbruik), dus jaarlijks zo'n 160 miljard Euro. Maar we krijgen vast wel een korting dus laten we het op de helft houden: 80 miljard Euro. Jaarlijks. Elk jaar weer opnieuw, 9% van ons Bruto Nationaal Product (bron: CBS)!

5. Nut en gevaar: Het binden van CO₂ aan olivijn is een exotherm proces. Dat wil zeggen dat er bij het binden van CO₂ warmte wordt afgegeven. Waarom wilden we ook alweer CO₂ verminderen in de atmosfeer? Ter vermindering van het broeikaseffect, dus om de oorzaak van dat effect weg te nemen, gaan we hiermee onze atmosfeer verder verwarmen. Dat is op zijn zachtst gezegd nogal paradoxaal. (Bron: o.a. Wikipedia)

6. Gezondheidsrisico: Van nature komen er asbestvezels voor in olivijn en dat zou juist in de vorm van fijne deeltjes ernstige gezondheidsrisico's met zich meebrengen. Over de lange termijn gevolgen van het inademen van deeltjes olivijn, ook als er geen asbest in zit, is op dit moment weinig bekend, maar vast staat dat olivijn-fijnstof zeker gevaarlijk is. (Bron: wetenschappelijk onderzoek, gepubliceerd in het International Journal of Greenhouse Gas Control, 2009)

7. Belangenverstrengeling?: Wie zitten er achter greenSand, de enige importeur van olivijnzand in Nederland? Volgens de website: "greenSand is een initiatief van Eddy Wijnker. Eddy ontdekte de kracht van olivijn toen hij in China bijna een steen op zijn hoofd kreeg tijdens een aardbeving. Die steen van olivijn leidde hem terug naar Nederland, waar emeritus professor Dr. Olaf Schuiling onderzoek naar de eigenschappen van olivijn bleek te doen. Eén van deze eigenschappen was het binden van CO₂. De wetenschapper en de ondernemer sloegen de handen ineen om de simpelste en goedkoopste oplossing om klimaatverandering tegen te gaan te verspreiden (...)"

Kortom, de voorgestelde "oplossing" blijkt in werkelijkheid nogal wat nadelen te hebben die door deze "kenners" genegeerd worden. Olivijnzand is geen oplossing voor het broeikaseffect, laat staan op relatief korte termijn.

Wat is het wel? Een mooi gekleurd zand dat een leuk, "anders" effect geeft in je tuin. Een zand dat een heel kleine bijdrage kan leveren aan de bestrijding van het broeikaseffect. Maar dat geeft 1 zonnepaneel op je dak ook. Dat heeft in ieder geval minder nadelen. De enig juiste manier, volgens de SP, om het CO_2-gehalte in onze atmosfeer onder controle te krijgen is zo snel mogelijk stoppen met het verstoken van onze resterende fossiele brandstoffen. Laten we daarmee (eindelijk) serieus aan de gang gaan.