Ingetogen en stijlvolle herdenking Japanse capitulatie

door Guus Geebel

In aanwezigheid van Commissaris van de Koning Willibrord van Beek vond maandag 15 augustus bij het oorlogsmonument naast gemeentehuis Jagtlust de eenenzeventigste herdenking van de capitulatie van Japan plaats. Enkele honderden betrokkenen en belangstellenden woonden de plechtigheid onder stralende zon bij.

Onder leiding van Cees Pouw verzorgde het harmonieorkest Kunst en Genoegen uit Maartensdijk de muzikale omlijsting. Onder meer werden arrangementen van Indische melodieën ten gehore gebracht. Kevin van 't Veld blies het signaal Taptoe. Na een woord van welkom door Rómulo Döderlein de Win van het herdenkingscomité hielden burgemeester Arjen Gerritsen en Griselda Molemans een toespraak.

Gyokuon Housou
Burgemeester Gerritsen gaat in op de toespraak die de Japanse keizer op 15 augustus 1945 hield om de capitulatie aan te kondigen. Gyokuon Housou, is die toespraak gaan heten. Uitzending van de diamanten stem. 'Maar zo glansrijk als echte diamanten zijn, zo dof en zo somber was de boodschap van de keizer. Verpakt in woorden die geen schuld wilden bekennen moest hij erkennen dat Japan de oorlog had verloren.' Na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki kwam er drie maanden later dan in Europa echt een einde aan de Tweede Wereldoorlog. 'In Nederlands Indië tuimelden de overlevenden van de ene oorlog in de andere. Ze hadden hun liefde en loyaliteit gegeven aan Nederland. Beroofd, berooid en miskend moesten velen van u en uw ouders en grootouders een nieuw leven opbouwen in wat feitelijk een vreemd land was.'       

Niet alleen
'Het is voor heel veel overlevenden moeilijk om deze herdenkingen te plaatsen in het perspectief van de toekomst. Herdenken bevat verdrietig omzien, maar ook hoopvol vooruitblikken en dat doen we in gezamenlijkheid hier en op tal van plaatsen in het land. Samen herdenken wij de levens die verloren gingen door moord en doodslag, honger en ellende. Samen kijken we terug op een vreselijke oorlog en een afschuwelijke tijd in de jaren daarna. Samen kijken we ook vooruit in een wereld waar onrecht en onvrede heersen, maar die door ons herdenken hier en elders, door ons geloof in vrijheid en medemenselijkheid, toch elke dag een stuk beter wordt.' De burgemeester hoopt dat mensen die het grootste verdriet dragen troost mogen vinden in de hoop op een betere wereld, maar ook troost in de wetenschap dat je niet alleen bent.

Troostmeisjes
Onderzoeksjournaliste Griselda Molemans houdt een voordracht onder de titel 'Ik vergeet je niet'. Molemans constateert dat voor veel mensen het verhaal over Indië wel verteld is. Zij noemt dat op zijn minst ironisch. 'Er is namelijk zoveel niet verteld of vastgelegd. Dat komt omdat geschiedenis een selectie is van gebeurtenissen en feiten, afhankelijk van de persoon die de selectie maakt.' De Japanners hielden er legerprostituees op na. 'Dankzij getuigenissen van Indische krijgsgevangenen weten we dat het om Koreaanse, Birmese, Taiwanese, Thaise, Chinese en Tamil meisjes en vrouwen ging, die allemaal slachtoffer zijn geworden van Japanse dwangprostitutie. In de huidige geschiedschrijving is het tragische lot van deze vrouwen gemarginaliseerd.' Molemans stelt dat er om politieke redenen geen aandacht aan is geschonken. Handelsbelangen met Japan werden immers belangrijker gevonden. 'Spreek vandaag de namen uit van degene die u herdenkt, want zolang de naam wordt uitgesproken wordt deze niet vergeten.'

Kranslegging
Commissaris van de Koning Willibrord van Beek legt namens de provincie Utrecht de eerste krans bij het monument. Vervolgens leggen burgemeester Gerritsen en wethouder Hans Mieras namens het gemeentebestuur een krans, gevolgd door Griselda Molemans en Katrien Kroes. Daarna leggen leden van de Bond van Wapenbroeders bloemen. Na het Taptoesignaal en twee minuten stilte speelt Kunst en Genoegen twee coupletten van het Wilhelmus. Daarna gaat de halfstok hangende vlag in top. Eenenzeventig aanwezigen plaatsen vervolgens een rode roos in vazen bij het monument. Voor elk jaar dat de bevrijding nu duurt een roos. Als vertegenwoordiger van de derde generatie plaatst de achttienjarige Sander Koekkoek er een witte roos tussen, als symbool voor de toekomst en de hoop. Sera de Groot dankt alle aanwezigen waarna het defilé langs het monument begint. Traditioneel wordt de herdenking afgesloten met koffie, thee, spekkoek en kue lapis.