Juridische strijd over erfgrenzen in De Biltse Duinen

door Rob Klaassen

Toen in 2008 het Utrechts Landschap het eigendom verwierf van de Biltse Duinen doemde daar tegelijkertijd ook een probleem op. De Biltse Duinen omvat een gebied van 40 ha. Daarvan bleek 9 ha. in 2006 aangekocht door de eigenaren van twee aan het gebied grenzende percelen.

De vereniging 'Vrienden van de Biltse Duinen', al vanaf 1987 actief is om het gebied te behouden, had in 2006 een aanvraag ingediend voor een landschapsmonument. Deze aanvraag is in juni 2010 goedgekeurd door de Biltse gemeenteraad en in januari 2013 door de Raad van State. Inmiddels is dus al vele jaren een juridische strijd gaande tussen enerzijds de beide particuliere eigenaren en anderzijds de Vereniging 'Vrienden van de Biltse Duinen'. De beide eigenaren beschouwen de door hen gekochte grond als puur privébezit, terwijl de 'vrienden' dit zien dit als een natuurgebied, dat voor iedereen toegankelijk moet zijn en blijven.

Juridisch gedoe
Peter van Puijenbroek, bestuurslid van 'Vrienden van de Biltse Duinen' zegt, dat het uiterst vervelend is om steeds maar van procedure naar procedure te moeten gaan: 'De Biltse Duinen hebben de status van landschapsmonument. Dit houdt kortweg gezegd in, dat er sprake is van een homogeen samenhangend gebied. In zo'n gebied is het hoogst ongewenst dat circa een kwart ervan niet betreden zou mogen worden. Die 9 ha bestaan uit zandverstuivingen, heide en bos. De afgelopen tijd hebben we op die 9 ha van alles meegemaakt. Eerst hebben beide eigenaren door het vellen van bomen het gebied totaal onbereikbaar willen maken en zijn er wallen met bomen en takken opgericht, zodat niemand er meer door kon. Vervolgens wilde men er een hekwerk van 1,30 m gaan neerzetten. Al die belemmeringen zijn door de Provincie Utrecht en de gemeente De Bilt niet toegestaan. De reden was steeds dezelfde: het betreft een samenhangend landschap. Nu willen de eigenaren een hekwerk met een stalen bovenbuis op 1 m hoogte plaatsen. Weer dreigt een gang naar Gemeente De Bilt, Provincie Utrecht en eventueel rechtbank. Ik erger me er aan dat de eigenaren een kort verzoek kunnen indienen. De diverse instanties moeten daarna volledig aan de bak om het verzoek juridisch te toetsen. Dit alles ter voorbereiding van weer een nieuwe rechtsgang. Zo wordt veel tijd, geld en moeite verspild'.

Geen doorbraak
Om aan al deze ellende definitief een eind te maken hebben 'De Vrienden' nu voorgesteld om deze zaak aanhangig te maken bij de 'De Rijdende Rechter'. De Vrienden' zouden hem twee vragen willen voorleggen: 1 Is het terecht dat, na aankoop in 2006, dit deel van de Biltse Duinen door de eigenaren wordt beschouwd als eigen erf, zodat de grond kan worden afgerasterd voor privé gebruik en 2. Is het terecht dat recreanten aanspraak maken om dit deel van het natuurgebied te bezoeken, ook als dit afbreuk doet aan de wens voor privacy van de eigenaren?

De uitspraak van 'De Rijdende Rechter' zou dan onvoorwaardelijk door beide partijen moeten worden opgevolgd. Beide eigenaren reageerden helaas niet; hun advocaat stuurde op verzoek van de redactie een schriftelijke reactie.

Versperringen
Peter van Puijenbroek meldt op 23 juni:' De situatie is weer veranderd. Van Rootselaar heeft een tiental bomen omver gehaald en een pad op meerdere plaatsen versperd, een nieuwe houtwal opgericht en het pad op verschillende plaatsen omgewoeld, zodat er kuilen en bergen zand zijn gemaakt. Dit is o.i. natuurlijk strijdig met het landschapsmonument en met de recente uitspraken van de Rechtbanken. Inmiddels hebben wij aan de gemeente een verzoek gestuurd voor handhaving van het gemeentelijk monument'.

Reactie, mede namens de eigenaren Rootselaar en De Blécourt:
Zonder uitvoerig te willen ingaan op de verschillende juridische procedures, die zijn gevoerd wil ik in het kort wijzen op een tweetal zaken die het voorstel van de Vrienden om genoemde vragen aan de rijdende rechter voor te leggen in het juiste perspectief plaatsen.

Ten eerste heeft de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State in zijn uitspraak van 9 januari 2013 bepaald, dat de Monumentenverordening op basis waarvan de Biltse Duinen zijn aangewezen als landschapsmonument geen verbod inhoudt tot het plaatsen van een erfafscheiding en derhalve niet strijdig is met het wettelijk recht van eigenaren om hun erf af te scheiden (zie r.o. 7.2 van de uitspraak). Omdat het er alle schijn van had dat de Monumentenverordening wel een dergelijk verbod inhield hebben de eigenaren daar destijds bezwaren tegen geuit. Met de uitspraak van de hoogste rechter op dit gebied is daarover nu duidelijkheid verkregen. Verder heeft de Afdeling geoordeeld dat het aanwijzingsbesluit niet voorziet in openbare toegankelijkheid van het gebied (zie r.o. 18.2). De eigenaren hebben daarom een vergunning ingediend voor het plaatsen van een erfafscheiding, die op dit moment wordt beoordeeld door de gemeente

Ten tweede heeft op initiatief van de gemeente in 2013 een langdurig mediation traject plaatsgevonden tussen de eigenaren, de Vrienden, Utrechts Landschap en de bewonersvereniging Julianalaan. Het uiteindelijk door de mediator voorgestelde compromis waarbij een gedeelte van de terreinen van eigenaren publiek toegankelijk zouden blijven en gedeelten zouden worden afgescheiden middels een erfafscheiding is door de Vrienden resoluut van de hand gewezen. Tijdens een mondelinge behandeling bij de rechtbank te Utrecht is namens de Vrienden zelfs verklaard dat men slechts heeft ingestemd met het mediation traject om een positieve indruk te maken op de rechtbank die nog moest oordelen over de geldigheid van een besluit van Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht. Het ging hen er dus helemaal niet om tot een oplossing te komen in het mediation traject maar om de goede schijn.

Het voorstel om nu de rijdende rechter in te schakelen is dus mosterd na de maaltijd wat de eigenaren betreft.

Tot nadere toelichting ben ik gaarne bereid.

Met vriendelijk groet, Charles van Rijckevorsel (Advocaat)