Nieuw Nationaal Park van Wereldklasse

door Henk van de Bunt

De vlakke provincie Utrecht wordt in tweeën gedeeld door een lange keten van heuvels, overblijfselen uit de voorlaatste ijstijd. Daardoor staan er in de Utrechtse Heuvelrug aardlagen scheef en zelfs verticaal.

De zuidflank grenst direct aan het rivierdal van de Neder-Rijn. Nergens anders in Nederland vind je stuwwal en rivierdal zo dicht bij elkaar. Nergens liggen ook zo veel prehistorische grafheuvels, natuurgebieden, oude lanen, kastelen en buitenplaatsen bij elkaar. De gevarieerde bossen zitten vol met dieren. En in de herfst is het nergens beter paddenstoelen spotten dan in deze heuvels.

Nationaal
Een deel van de Utrechtse Heuvelrug is uitgeroepen tot nationaal park, en is daarmee een van de 20 parels van de Ecologische Hoofdstructuur. Dit Nationaal Park nieuwe stijl moet een robuust aaneengesloten gebied vormen met unieke natuurwaarden, zich uitstrekkend van Gooimeer tot Grebbeberg, inclusief flanken als Langbroekerwetering e.a.. De komende tijd gaat Utrecht daarvoor intensief samenwerken met de provincie Noord-Holland en met de gemeenten (waaronder De Bilt) die in het Heuvelrug-gebied liggen. Behoud en ontwikkeling van bijzondere natuur staan voorop, maar natuurliefhebbers kunnen hier via uitgekiende wandelroutes volop genieten. Binnen de gemeente De Bilt betreft dit de opengestelde en vrij toegankelijke gebieden van het Utrechts Landschap en van de landgoederen Eyckenstein, Roverestein, Sandwijck en Vollenhoven.

Uniek
Een Nationaal Park voor de gehele Heuvelrug wordt een aangesloten uniek gebied van natuur en cultuur, dat de potenties van het gebied optimaal benut en een stevige basis biedt voor het behoud van de bijzondere kwaliteit voor de toekomst. Deze ambitie wordt in het coalitieakkoord van de provincie, indertijd mede opgesteld door scheidend burgemeester Arjen Gerritsen (VVD) en oud-volksvertegenwoordiger Gerard Schouw (D66) verwoord: 'De Utrechtse Heuvelrug is voor natuur, landschap en recreatie een icoon voor de provincie. Het zuidelijk deel is Nationaal Park. Wij sluiten aan bij het initiatief van het Rijk om de status van Nationale Parken te versterken. Dit kan de waarden en de toeristische bekendheid, ook internationaal, vergroten. Bij het Rijk dringen we aan op een Nationaal Parkstatus voor de hele Utrechtse Heuvelrug'.

Kracht
Volgens GS heeft het vormen van zo'n landschapsgebied grote voordelen en biedt het een basis voor het behoud van de natuur- en cultuurwaarden in de toekomst. Voorzitter van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug Janine Caalders sprak vorige week bij één van de besprekingen op landgoed Eyckenstein in Maartensdijk in aanwezigheid van het voltallige Provinciaal College en de Commissaris van de Koning van 'de groene ruggengraat voor Utrecht en het Gooi en de Vechtstreek' die een belangrijke factor is in het woon- en werkklimaat in deze regio. Belangrijk in dit nationaal park nieuwe stijl, is duidelijk maken wat de economische waarde is van natuur, landschap en erfgoed van de Utrechtse Heuvelrug. Het idee is natuur en economie te verbinden, als basis voor de bescherming en ontwikkeling van de heuvelrug.

Groen
Caalders benadrukt de kracht van deze groene ruggengraat voor de provincie en voor de Gooi en Vechtstreek. Het woon- en vestigingsklimaat van de Topregio Utrecht wordt bijvoorbeeld mede gevormd door deze ruggengraat. Otto van Boetzelaer (Landgoed Eyckenstein) vertelde het college over het landgoed, de uitdagingen en de verwachtingen die hij heeft van een Nationaal Park Nieuwe Stijl. Van Boetzelaer benadrukte daarbij het belang om te blijven werken aan de groene motor en daarbij vooral ook met concrete oplossingen te komen. Het college was enthousiast over de interessante verhalen die werden verteld en was blij te zien dat de betrokken partijen steeds meer samen optrekken.

Onderwijs
Er is een natuur-educatief programma NatuurWijs, waarbij schoolklassen uit het basis- onderwijs meerdere keren in een schooljaar een hele dag naar een natuurgebied gaan onder leiding van een boswachter, boomverzorger, een ervaren natuurgids of andere groene professional. Een buitendag bestaat uit activiteiten die de kinderen zelf uitvoeren: ontdekken, onderzoeken, spelen en werken. Op school bereiden ze zich steeds voor en kijken ze terug. Op deze manier krijgt de natuur betekenis voor de leerlingen en ze doen kennis, emotionele en fysieke natuurervaringen op.

Stichtse Lustwarande
Het Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug, Vallei- en Kromme Rijngebied ontwikkelt een netwerk van bewegwijzerde wandelroutes tussen Groene Entrees in de Stichtse Lustwarande. De eerste fase hiervan, het traject tussen Doorn en Leersum, is gereed. Dit project is uitgevoerd met subsidie van het Nationaal Park, de Provincie Utrecht en een goede samenwerking met particuliere en publieke terreineigenaren, zoals Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en Het Utrechts Landschap.

Samenwerken
Het Nationaal Park (10.000 ha) vormt een deel van de totale Utrechtse Heuvelrug (22.000 ha). De stuwwal met zijn bossen en heidevelden loopt van de Grebbeberg bij Rhenen tot aan het Gooimeer bij Huizen. Binnen het samenwerkingsverband Heel de Heuvelrug hebben alle grondeigenaren op de hele Utrechtse Heuvelrug, bestuurders van de gemeenten, de beide provincies en Terrein Beherende Organisaties (TBO) gezamenlijk een programma opgesteld waarin de ambities en plannen staan voor het gebied.